Dünya genelindeki ölümlerin dörtte birinin nedeni olan çevre kirliliği, çevreye (havaya, denizlere, okyanuslara, içme suyu kaynaklarına, toprağa) insanlara, diğer canlılara, ekosistemlere zarar verebilecek, çevresel kaynakları azaltacak maddelerin girmesi olarak tanımlanıyor. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, “Çevresel kirliliğin başlıca nedeni özellikle insan kaynaklı etkinlikler ve atıklardır. Hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği çevre kirliliği türleri arasında yer almaktadır. Hava kirliliğine neden olan çok sayıda kimyasal, toz ve gazlar, su kaynaklarının kirliliği, deniz okyanusların cıva, nitrojen, fosfor, plastik ve petrol atıklarıyla kirlenmesi ve toprağın kurşun, cıva, böcek ilaçları, endüstriyel kimyasallar, elektronik atıklar ve radyoaktif atıklarla zarar görmesi önemli kirlilik nedenlerindendir. Bunlara ek olarak gürültü, iş çevresinde karşılaşılan riskler ve iklim değişikliğinin neden olduğu çevresel sorunlar da çevre açısından risk oluşturmaktadır” diyor.
Konu ile ilgili daha önce Dilovası bölgesinde araştırmalar yapan Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, “İki binli yılların başında benim de yer aldığım bir araştırma ekibinin yaptığı çalışmada Dilovası Bölgesi’nde kanser nedenli ölümleri Türkiye ortalamasının 3 katı olarak bulmuştuk”dedi.
EN BÜYÜK TEHLİKE
Hava kirliliğinin dünya genelinde 7 milyon civarında erken ölüme neden olduğunu söyleyen Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, önemli tıp dergilerinden olan Lancet’te hava kirliliğiyle ilgili bir komisyon olduğunu ve bu komisyonun 2022 yılında yayımladığı analizin kirliliğin neden olduğu ölümler konusunda önemli veriler barındırdığını söylüyor. Bu analize göre çevre kirliliği yılda 9 milyon ölüme neden oluyor. Kirlilik nedenli ölümler arasında hava kirliliği, su kirliliği ve sanitasyon sorunları, işyerlerinde karşılaşılan kirleticiler ve kurşun kirliliği ilk sıralarda yer alıyor. Bu noktada kentsel alanlarda yaşanan gürültü kirliliğini de unutmamak gerekiyor.
Çevre kirliliği sonucunda meydana gelen ölümlerde özellikle bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümler ön plana çıkıyor. Bunlar arasında kalp hastalıkları, kronik solunum yolu hastalıkları, kanserler, kaza ve yaralanmalar ile inme (felç) ve diyabet bulunuyor.
HAVA KİRLİLİĞİNDEN HER YIL 40 BİN ÖLÜM
Yapılan değerlendirmelere göre Türkiye’de hava kirliliği her yıl tahminen 40 binden fazla ölüme neden oluyor. Bu açıdan hava kirliğinin önemli bir yük oluşturduğu görülüyor. Sanayi yoğun bölgelerde ve kentsel alanlarda su kaynaklarının kirlenmesi, gürültü, atıklar, çalışan sağlığı açısından işyerlerinde karşılaşılan riskler gibi faktörler de kirlilik nedenleri arasında sayılıyor. Sanayi kuruluşlarının madencilik faaliyetlerinin ve büyük endüstriyel kuruluşların bulunduğu alanlar ile büyük kentler bu açıdan hem kirlilik riskleri hem de nüfus yoğunlukları açısından ilk sıralarda yer alıyor.
DİLOVASI BÖLGESİ VE ERGENE NEHRİ
Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, “İki binli yılların başında benim de yer aldığım bir araştırma ekibinin yaptığı çalışmada Dilovası Bölgesi’nde kanser nedenli ölümleri Türkiye ortalamasının 3 katı olarak bulmuştuk. Ergene Nehri de sanayi kaynaklı kirlilik nedeniyle ciddi düzeyde kirlenmiş durumda. Hava kirliliğine neden olan büyük endüstriyel kuruluşların yer aldığı bölgelerde de ciddi sorunlar var” diyerek devam ediyor; “Bu nedenle, sanayi yoğun bölgeler, madencilik faaliyetlerinin yoğunlaştığı alanlar, kömürlü termik santrallerin bulunduğu yerler, yoğun kentsel alanlar, trafik kaynaklı hava ve gürültü kirliliği sorunu olan yerler ile çevre ve doğa tahribinin yoğunlaştığı bölgeler gibi riskli alanlara dikkat edilmesi gerek.”
HAVASI EN KİRLİ 5 ŞEHİR
Hava kirliliği açısından Temiz Hava Hakkı Platformu’nun raporuna göre Türkiye’de, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre havası temiz şehir bulunmuyor. Havası en kirli 5 kent; Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya olarak sıralanıyor.
Kaynak: Habertürk
